Jeśli debaty wokół Brexitu zostały zdominowane przez podziały związane z członkostwem Zjednoczonego Królestwa w Unii Europejskiej (zwłaszcza te dotyczące zarządzania gospodarczego, swobodnego przepływu osób...), to faktem jest, że istnieją ważne obszary, które nie wydają się budzić takich samych trudności czy animozji. Tak jest w przypadku europejskiej normalizacji, która być może będzie musiała przemyśleć rolę jednego ze swoich protagonistów.
Dynamika normalizacji na poziomie europejskim
Europejski system normalizacji (ESS) jest regulowany głównie rozporządzeniem (UE) nr 1025/2012 w sprawie normalizacji europejskiej.
Normy europejskie (EN) są tam zdefiniowane poprzez ich cel, jakim jest zapewnienie dobrowolnych wymagań technicznych lub jakościowych dla produktów, procesów produkcyjnych lub usług.
- Przykłady: formaty papieru (A3, A4, A5...) - EN ISO 216 lub wymagania dla usług pogrzebowych (EN 15017).
Norma europejska" to norma przyjęta przez jedną z trzech europejskich organizacji normalizacyjnych(ESO):
- Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego(CEN),
- Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego Elektrotechniki(Cenelec), oraz
- Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych(ETSI).
Do chwili obecnej CEN i Cenelec opracowały ponad 20 000 EN, a ETSI ponad 35 000.
Normalizacja europejska jest zatem "strategicznym narzędziem" Unii Europejskiej i odgrywa centralną rolę w realizacji rynku wewnętrznego (por. Strategia dla Jednolitego Rynku) i handlu międzynarodowego. Jego wkład w usuwanie pozataryfowych barier w handlu (barier technicznych) oraz w zwiększanie bezpieczeństwa i interoperacyjności jest bezsporny. Jest to środek upraszczania i zwiększania skuteczności polityki i prawodawstwa europejskiego, który stale dostosowuje się do rozwoju technicznego, co czyni go bardzo żywym zjawiskiem (por. normy europejskie na XXI wiek).
Rola krajowych organów normalizacyjnych
W ramach swoich zadań EON współpracują z wieloma różnymi podmiotami, w tym z krajowymi organami normalizacyjnymi (KON), które są zgłaszane Komisji przez każde państwo członkowskie i których wykaz jest opublikowany na stronie internetowej PLAY.
Skuteczność rynku wewnętrznego zależy od utrzymywania regularnej wymiany informacji na temat planowanej lub prowadzonej działalności normalizacyjnej, sprawdzania zgodności norm krajowych z normami europejskimi oraz ich wycofywania w razie potrzeby. Chociaż ich głównym celem jest publikowanie norm krajowych, KON transponują EN do identycznych norm krajowych i wycofują wszelkie niezgodne normy krajowe. KON składają EON roczne sprawozdania ze swojej działalności oraz ze środków mających na celu poprawę warunków normalizacji.
W Zjednoczonym Królestwie krajową jednostką normalizacyjną uznaną przez rząd Zjednoczonego Królestwa i notyfikowaną Komisji Europejskiej jest British Standards Institute(BSI). Podobnie jak niemieckie(DIN) i francuskie(Afnor) NSB, BSI jest głównym graczem w normalizacji, z doświadczeniem zdobytym przez 115 lat działalności i pracy nad promowaniem norm wśród społeczeństwa.
Jaka jest rola Wielkiej Brytanii w europejskiej normalizacji jutra?
Przed referendum z 23 czerwca 2016 r. ISB opublikował dokument " Normy europejskie a Zjednoczone Królestwo "w którym organizacja krótko wyjaśnia europejską normalizację i stawia pytanie o wpływ wyjścia Wielkiej Brytanii z UE na jej działalność.
Przewidywane konsekwencje różnią się w zależności od intensywności rozdziału między Wielką Brytanią a UE, a dokładniej od ewentualnego podpisaniaumowy o wolnym handlu między tymi dwoma krajami. (Zob. również sprawozdanie Izby Gmin).
W przypadku braku umowy handlowej, stosunki z UE w zakresie normalizacji opierałyby się głównie na Porozumieniu Światowej Organizacji Handlu (WTO) w sprawiebarier technicznych w handlu(TBT).
W przypadku zawarcia umowy o wolnym handlu dokument określa kilka możliwości:
- Zjednoczone Królestwo ubiega się o członkostwo w Europejskim Stowarzyszeniu Wolnego Handlu(EFTA) i zamierza zostać stroną Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym(EOG): przypadek Islandii, Norwegii i Liechtensteinu reprezentowanych przez Szwajcarski NSB ;
- Zjednoczone Królestwo kandyduje do EFTA, ale pozostaje poza Porozumieniem EOG, woląc podpisywać umowy dwustronne z UE: przypadek Szwajcarii;
- Zjednoczone Królestwo nie jest członkiem EFTA i negocjuje dwustronne umowy handlowe z UE.
ISB przewiduje, że członkostwo EFTA będzie wystarczające dla zapewnienia ciągłości członkostwa w CEN i Cenelec, a tym samym zagwarantowania udziału w opracowywaniu norm. Podkreśla jednak, że państwo członkowskie EFTA nie ma tak dużego wpływu jak państwo członkowskie UE na rozwój polityki europejskiej i prawodawstwa, które te normy mają wspierać (patrz Europejski Obszar Gospodarczy - przeszłość, teraźniejszość i przyszłość).
Z tego powodu ISB uważa, że Brexit w każdym przypadku doprowadziłby do utraty wpływów w regionalnych i międzynarodowych organizacjach normalizacyjnych. Na szczeblu europejskim przewiduje utratę wpływu na nieformalną wymianę informacji i na prawo UE. Na poziomie międzynarodowym ISB obawia się utraty wpływów w relacjach bilateralnych z Chinami czy Japonią oraz trudności w sprostaniu wyzwaniom globalizacji.
Po głosowaniu za Brexitem, ISB opublikował oświadczenie której pierwsza część dotyczy jego działalności normalizacyjnej i w której zobowiązuje się on do dalszego pełnego uczestnictwa w normalizacji europejskiej w okresie przejściowym. Nadchodzące negocjacje powinny określić dokładną rolę ISB w rozwoju EN w ramach CEN i Cenelec, które mają inne warunki członkostwa(reprezentacja krajowa) niż ETSI(uczestnictwo bezpośrednie). ISB będzie nadal członkiem międzynarodowych organizacji normalizacyjnych(ISO i IEC).
Gotowość OHIH do odegrania roli w europejskim systemie normalizacji powinna być przedmiotem zainteresowania strony europejskiej, ponieważ UE jest zainteresowana widocznością EN i zachęca do dostosowania się do jej norm, szczególnie poza Unią. Nawet w przypadku braku umowy handlowej pożądane byłoby znalezienie rozwiązania umożliwiającego aktywny udział Zjednoczonego Królestwa w normalizacji europejskiej.
